Eraikin historiko horiek egoitza gotortuak edo garai eta estilo arkitektoniko

desberdinetakoak diren jauretxeak izan daitezke.

​

Dorretxeek defentsarako funtzioa zuten eta babesleku gisa erabiltzen ziren gatazka eta arrisku garaietan.

​

Erraz bereizten dira. Hainbat solairutako eraikin gotortuak dira, eta eraikinaren gainerako zatien gainetik altxatzen den erdiko dorre bat dute. Askotan defentsa-elementuak izaten dituzte, hala nola almenak, gezileihoak (geziak jaurtitzeko irekidura estuak) eta matakanak (jaurtigaiak behera jaurtitzea ahalbidetzen duten hegal-egiturak). Halakoen erakusle ederrak aurkituko dituzu Zurbaon, Gopegin, Zaraten, Markinan, Olanon, Letonan, Muruan, Manurgan eta Murgian.

​

Ez galdu honako hauek:

 

Elorriaga jauregia: XVIII. mendean eraikitako estilo neoklasikoko jauretxea da, Elorriagan, Zeanuritik gertu.

​

Saratxoko dorretxea: Zeanuriko udalerrian dago, eta Erdi Aroko dorretxea da, ondare historiko gisa zaharberritu eta kontserbatu dena.

​

Erdikoetxe jauregia: XVIII. mendeko jauregi barrokoa. Legutioko udalerrian dago.

​

Orozkoko Museo Etnografikoa, Legorburu jauregi-etxean, leku ezin hobea da ibarreko ondare historikoa, bizimodu tradizionala eta Gorbeiako goiko lurraldeetako biztanleak ezagutzeko.