Liluragarriena, hala ere, zuhaitzak dira, irudimenari hegan eragiten dien fisionomiadun izaki horiek.

Otzarreta, Sarria, Zarate, Altube, Izartza, Albertia, Presazelai eta Muruko pagadi motzek argimutil forma berezia hartzen dute, egurgileen lanaren eraginez. Enborra mozten zieten zuhaitzak 50 urte zituenean, hiru bat metroko altueran, eta ebaketa-eremu horrek eragin zuen adarrak horizontalean haztea. Horixe da zuhaitzek forma hori izatearen arrazoia.

Zuhaitza bota ezean, zuhaitzak aprobetxatzen jarrai zitekeen. Adarrak 20 urtean behin mozten ziren, gutxi gorabehera, erretzeko eta egur-ikatza egiteko, haranetako burdinolak elikatzeko. Burdinoletan mota guztietako lanabesak eta burdinazko tresnak egiten ziren.

Egon hadi pagadiak bisitatzen dituzunean: ikaztegi eta txondorretako harrizko plataformak ikus ditzakezu oraindik mendian, ikatza egiteko egurra erretzen zen lekuetan.

Pagadiak ekosistema delikatuak dira. Gozatu haren edertasunaz isilean, zure ingurua zainduz.